Page 19 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

sında finansal aracılık hizmeti veren kuruluşlar banka olarak isimlendirilir.

Bankacılığın gerek şahıs ve işletmeler gerekse ülke ekonomisi açısından günümüzde üstlendiği işlevler
oldukça kapsamlıdır. Bu işlevleri özellikle ticaret bankaları bağlamında aşağıdaki biçimde özetleyebiliriz
(Akgüç, 1989: 5-7; Erdem, 2008: 51-54; Öztürk ve Şahin, 2011: 106-109):

i. Finansal aracılık yapma: Bankaların başlıca işlevi kişi ve kurumların tasarruflarını toplayıp bunlardan
büyük fon havuzları oluşturmak, bunları kaynak ihtiyacı olanlara ihtiyaç duydukları tutarlarda aktarmaktır.
Özellikle ticari hayatın içinde olmayan küçük tasarrufçuların bu tasarruflarının doğru ve etkin biçimde değer-
lendirilmesini sağlarlar.

ii. Kaynak kullanımını etkinleştirme: Bankalar, ekonomiyi genel olarak ve sektörler bazında izleyen uz-
manlara sahip oldukları için topladıkları fonları verimlilik, karlılık ve gelişme potansiyeli açısından en uygun
alanlara aktararak kıt olan fonların en etkin biçimde değerlendirilmesine hizmet etmiş olurlar.

iii. Kaynak kullanımında vade ve tutar dönüştürme: Tasarruf sahipleri genellikle küçük tutarlarda ve kısa
vadeli olarak mevduat yatırırlar. Fon talep edenler ise daha büyük tutarlarda ve daha uzun vadeli biçimde fon
elde etmek isterler. Bankalar, yüz binlerce tasarrufçunun bu küçük tutarlı ve kısa vadeli fonlarından havuzlar
oluşturarak bunları daha büyük tutarlı ve daha uzun vadeli olarak binlerce işletmeye aktarabilme imkânı ortaya
koyarlar.

iv. Kamu kesimini finanse etme: Bankalar, bazen zorunluluk bazen de daha az riskle daha fazla kar etmek
amacıyla önemli tutarda hazine bonosu ve devlet tahvili alarak kamunun da finanse edilmesini sağlamaktadır.

v. Gayri nakdi kredi kullandırımı: Bankalar, müşterilerinin yurt içi ve özellikle yurtdışı taahhüt gerektiren
işlemlerinde teminat mektupları vererek onların taahhüt altına girmelerine imkan sağlamaktadırlar. Özellikle
birbirlerini yeterince tanımayan ithalatçı ve ihracatçının söz konusu olduğu dış ticaret işlemlerinde bankaların
bu işlevi hayati bir önem arz etmektedir. Ayrıca yeni finansman ve ödeme yöntemleri geliştirerek uluslararası
ticareti de kolaylaştırmaktadırlar.

vi. Danışmanlık hizmetleri verme: Bankalar, sermaye yapısı, sektör stratejileri, şirket devir, birleşme ve
satın almaları, risklere karşı korunma, uluslararası piyasalardan kredi teminine yardımcı olma ve sermaye pi-
yasası işlemlerinde danışmanlık yapma gibi hizmetler de sunabilirler.

vii. Finansal bilginin temini ve dağıtılması: Finansal bilginin temini maliyetli ve zaman alıcı bir iştir.
Küçük tasarruf sahiplerinin bu tasarruflarını kendi başlarına en doğru biçimde yatırıma yöneltmeleri bu olgu
göz önünde tutulduğunda çok zordur. Bankalar küçük tasarruf sahiplerine bu hususta da destek sağlamış olurlar.

9.2. Kalkınma Bankaları ve İşlevleri

Sınai yatırımların gerçekleştirilmesinde uygun olan yabancı kaynağın uzun vadeli yatırım kredileri olduğu
açıktır. Ancak ticaret bankaları kaynak yapılarının bu amaca uygun olmayışı, riskten kaçıcı tutumları ve ku-
rumsal alışkanlıkları nedeniyle uzun vadeli kredi taleplerini karşılama konusunda elverişli ve istekli değildirler
(Küçüksavaş, 1980: 5).

Kapsamlı bir tanımlama yapmak gerekirse kalkınma bankaları; özellikle sermaye piyasalarının gelişme-
miş olduğu ve bankacılık sisteminin girişimlere yatırımların gerektirdiği biçim ve tutarda kaynak sağlamada
yetersiz kaldığı az gelişmiş ülkelerde bir yandan yatırımlara uzun vadeli kaynak sağlamayı öte yandan girişim-
cilere teknik destek sağlayarak yatırımları ve kalkınmayı hızlandırmayı amaçlayan bankalardır (Çonkar, 1988:
52). Ayrıca;

17