Page 70 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Tasarrufları gönüllü ve zorunlu tasarruflar olarak ayırmak önemlidir. Kişilerin kendi iradeleriyle yaptıkları
gönüllü tasarrufları hem artırmak hem de yatırımlara yöneltebilmek için bankacılığın ve Sermaye Piyasası ku-
rumlarının yaygınlaştırılması da önemlidir. İşletmelerin yatırım istekleri ve dolayısıyla tasarruflarının artırılması
bakımından devletin çeşitli politika ve teşvik tedbirleri uygulaması yararlı olacaktır.

Zorunlu tasarrufları ise vergiler ve enflasyon olarak ikiye ayırabiliriz. Vergi, az gelişmiş ülkelerde gönüllü
olarak oluşturulamayan tasarrufların zorunlu biçimde oluşturulmasını sağlayıcı bir önemli araçtır.

Zorunlu tasarrufların diğer kaynağı ise enflasyondur. Fiyatlar genel seviyesindeki sürekli yükseliş en-
flasyon olarak tanımlanabilir. Çeşitli nedenlerle enflasyon kalkınmanın doğal refakatçısı olarak nitelenebilir.
Enflasyon tam istihdamda bütçe açıklarını parasal genişleme yoluyla finanse etmek için kullanılabilir. Eksik
istihdam durumunda ise enflasyon eksik kullanılan kaynakları harekete geçirerek büyümeyi hızlandırabilir (Pa-
rasız, 2005: 220).

1.2.1.2. İç Borçlar

Ekonomide tasarruf yapanlar ile yatırım yapanlar genellikle aynı kişi ve kurumlar değildir. Bu durumda
tasarrufların yatırımlara aktarılması borçlanma yoluyla gerçekleştirilmektedir.

Devlet, gelirleri harcamalarını karşılamadığında kaynak ihtiyaçlarını karşılamak üzere borçlanmaya baş-
vurmaktadır. Devlet iç borçları, tüketimi kısmak yoluyla tasarrufların ve dolayısıyla yatırıma giden sermayenin
artmasına imkân sağlamaktadır. İşletmeleri oluşturacak girişimciler ise tesislerini kurmak, yürütmek ve geliş-
tirmek amacıyla özkaynakları yetersiz kaldığında yabancı kaynaklara yani borçlanmaya başvurmaktadırlar. Öz-
kaynaklar; ödenmiş sermaye ve dağıtılmayan karlardan oluşur. Yabancı kaynaklar ise kısa ve uzun vadeli
borçlardan oluşmaktadır.

1.2.2. Yurtdışı Finansman Kaynakları

Gelişmekte olan ülkelerin yurt dışından kaynak sağlaması çeşitli şekillerde gerçekleşebilir.

- Hükümetten hükümete yapılan uzun vadeli ödemesiz dönemli ve düşük faizli krediler.

- Yabancı doğrudan sabit sermaye yatırımları; kalkınmaya katkı açısından bu yatırımların önemli bir yeri
vardır.

- Uluslararası finansman kurumlarından sağlanan krediler; Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası ben-
zeri kurumlar burada sayılabilir.

- Uluslararası finansman kurumlarının veya gelişmiş ülkelerin yaptığı bazı bağışlar. Bunlar genellikle
belirli koşul ve kısıtlamalar çerçevesinde sağlanmaktadır.

- Özel satıcı kredileri; genellikle makine teçhizat temininde bu yöntem devreye girebilir.

1.2.3. Dış Ticaret Yoluyla Finansman

Kalkınma için kullanılabilecek kaynakların dış ticaret yoluyla oluşturulması dört biçimde olmaktadır.
İlk olarak ülkenin karşılaştırmalı üstünlüğü olduğu malların üretiminde yoğunlaşması yatırımda kullanılacak
kaynaklarda tasarrufa imkân vermektedir. İkinci olarak arz fazlası olan mallara yeni dış pazarlar bulunması so-
nucu üretim artışının yarattığı tasarruflar kalkınma amacıyla kullanılmaktadır. Üçüncü olarak dışa açılma; yeni
fikir bilgi ve teknolojilere ulaşmayı kolaylaştırarak üretim imkanlarını artırmaktadır. Dördüncü olarak da yerli

68