Page 61 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

yönelik 56 numaralı, 1786-87 yılları İstanbul Mahkemesi Kararı.

Ma‘ruz

Sâdır olan fermân-ı âlîlerine imtisâlen İstavraki v. Nikola nâm zimmî evvelen Dîvân-ı Âlî’de ba‘dehu
Du‘âhânede ma‘kud meclis-i şer‘-i münîrde arzuhâl eden Kemal v. Yoseb nâm Yahudî ile es-Seyyid Mustafa
b. İsmail hâzır oldukları hâlde Çoban İstoyo v. Hristo nâm zimmî ile terâfu‘larında mersum İstoyo zimmînin
Havâss-ı Refî‘a kazâsına muzâfa Çatalca nâhiyesine tâbi‘ Nakkaş nâm karyede mevcud ağnâmın südlerinden
hâsıl teleme ta‘bîr olunur peynirini her ne mikdâra bâliğ olur ise beher vukıyyesi on dokuz akçeye almak üzere
işbu Şa‘bân-ı Şerîf’in on altıncı günü mukâvele ve yedi gün mürurunda mevcud peynirini karye-i mezkurede
bana ifâ ve teslîme mu‘âhede etmemizle kethüdâsı Köse nâm zimmîye üç yüz guruşu teslîm ettiğimden bir gün
sonra işbu meclisde hâzır es-Seyyid Mustafa dahî çoban-ı mersum İstoyi zimmîye beş yüz guruşu teslîm ve
her vakıyye peyniri ifâ ve teslîme mu‘âhede etmeleriyle mersum İstoyo hâsıl olan peyniri ber-minvâl-i muharrer
mersum Kemal Yahudî’ye bey‘ ve teslîm edip bana vermemeğin ben dahî kethüdâya verdiğim meblağ mikdârı
peynir taleb ederim deyü alâ tarîkı’s-selem tasaddî eylediğini da‘vâsını cemî‘ şerâyit-i selemi hâvî olmamağın
sahîh olmayıp ve meblağ-ı mezkur üç yüz guruşu dahî mersum İstoyo zimmînin emr ve tevekkülü yoğiken mü-
cerred müdde‘î-i mersum kendi re’yiyle teslîm eylediğini mukır ve mu‘terif olmağın mucebince [44b] müdde‘î-
i mersum İstavraki zimmî husus-ı mezkura müte‘allika mersum Çoban İstoyo zimmîye bî-vech-i şer‘î
mu‘ârazadan men‘ olunduğu İstanbul Mahkemesi’nden huzur-ı âlîlerine i‘lâm olundu. Fî 9 min Ramazan sene
1202.

4.1.2. 1786-1787 Yılı, İstanbul Mahkemesi 163 Numaralı Kararının Günümüz Türkçesiyle Açıklaması:
(Nikola oğlu İstavriki’nin Çoban İstoyo’dan Teleme Peyniri satışı sebebiyle açtığı davada haksız olduğu)

Yayınlanan Padişah emrine dayanarak İstavriki v. Nikola adlı gayri müslim, önce Yüce Divan’da, sonra
Duahane’de yapılan Şer’î Mahkemede, halini arz eden Kemal v.Yosef adlı Yahudi ile İsmail oğlu Seyyid Mus-
tafa hazır olduklarında, Çoban İstoya v.Hıristo adlı gayri müslimle duruşmaya girdiklerinde, adı geçen gayri
müslim İstoyo, “Eyüb (Havass-ı Refia) kazasına bağlı Çatalca Nahiyesi’nin Nakkaş adlı Köyünde mevcut ko-
yunların sütlerinden üretilen Teleme adı verilen peynirin, her ne miktara ulaşırsa, her bir okkasını (1 vakiyye/ok-
kası=1283 gram) 19 akçeye (gümüşparaya) almak üzere işbu Şaban Ayının 16.günü sözleşme [yaptı] ve 7 gün
geçtiğinde mevcut peyniri adı geçen köyde bana verme ve teslim etmeye” söz vermesiyle, Yardımcısı (Kethü-
dası) Köse adlı gayri müslime, 300 kuruşu teslim ettim; bir gün sonra, işbu mecliste hazır bulunan Seyyid Mus-
tafa da adı geçen gayri müslim Çoban İstoya’ya 500 kuruşu teslim [etti] ve her bir vakiyye (okka) peyniri yerine
getirmeye ve teslim etmeye söz verdi. Ancak adı geçen “İstoya hâsıl olan peyniri yazıldığı şekilde, adı geçen
Kemal v.Yosef Yahudi’ye satıp-teslim etti, bana vermedi. Ben de Kethüdaya verdiğim meblağ miktarı peynir
talep ederim” diyerek selem sözleşme yöntemi üzere girişimde bulundum. Davasının bütün selem şartları içer-
mediğinden sahih olmadığı, adı geçen 300 kuruş meblağı da, adı geçen gayri müslim İstoya’nın emri ve tevek-
külü yokken sırf adı geçen müddeinin kendi reyiyle teslim ettiğini, ikrar ve itiraf etmesi gereğince, adı geçen
müddei gayri müslim İstavraki belirtilen hususla alakalı gayri müslim Çoban İstoya hukuki/şeri yönden mua-
razan men olunduğu İstanbul Mahkemesi’nden yüce huzura bildirildi. 1202 Senesi 9 Ramazan’ında.

4.1.3. 1786-1787 Yılı, İstanbul Mahkemesi 163 Numaralı Kararında Selem Akdi Uyuşmazlıkları
Selem akdi uyuşmazlığının tarafları iki gayrimüslimdir. Biri iddiacı İstavriki v. Nikola, diğeri Havass-ı
Refia kazasına bağlı Çatalca Nahiyesi’nin Nakkaş adlı Köyünden Çoban İstoya v. Hıristo’dur.

İstavriki v. Nikola, Çoban İstoya ile Nakkaş adlı Köyünde mevcut koyunların sütlerinden üretilen Teleme
adı verilen peynirin, her ne miktara ulaşırsa, her bir okkasını (1 vakiyye/okkası=1283 gram) 19 akçeye (gü-
müşparaya) almak üzere Şaban Ayının 16.günü sözleşme ve 7 gün geçtiğinde mevcut peyniri adı geçen köyde
bana verme ve teslim etmeye” söz vermesi şartlarıyla selem sözleşmesi yapar. Çoban İstoya v.Hıristo’nun emri
ve vekâleti olmaksızın yardımcısı (kethüda) Köse’ye 300 kuruş ödeme yapar. İkinci olarak Seyyid Mustafa
Çoban İstova’ya 500 kuruş ödeme yapar. Çoban her bir vukiyye (okka) peyniri üretmeye ve teslim etmeye söz

59