Page 91 - Layout 1

tarih çevresi

Dr. Refik Saydam, ülkenin sağlık alanındaki amaçlarını belirleyerek, ihtiyaçları karşılayacak bilinçli bir
sağlık politikası oluşturmuştur. Bu politikaların ana hatları aşağıda sıralanmıştır (Yavuz, 2011: 25):

Devletin sağlık örgütünü geliştirmek,

Doktor sayısını artırmak,

Numune hastaneleri açmak,

Ebe yetiştirmek,

Sağlık memuru yetiştirmek,

Doğum ve çocuk bakımevi açmak,

Verem sanatoryumu açmak,

Sıtma mücadelesi yapmak,

Frengi ve öteki sosyal hastalıklarla mücadele,

Trahom ile mücadele,

Sağlık-sosyal örgütlenmeyi köylere kadar götürmek,

Sağlık-sosyal yasalarını yapmak.

“TC Merkez Hıfzıssıhha Müessesesi”nin kurulması, “Hıfzıssıhha Mektebi”nin açılması, İllerde Sağlık
Müdürlükleri, ilçelerde Hükümet Tabipliklerinin kurularak, sağlık hizmetlerinin tüm yurda yayılması
gerçekleşmiştir. Birinci basamağa ve koruyucu hizmetlere önem ve öncelik verilmiş, bu hizmetler
doğrudan merkezi hükümetçe üstlenilerek genel bütçe olanakları kullanılmıştır. Yataklı tedavi hizmetlerinin
yerel idarelerce yürütülmesi politikası benimsenmiştir. Bu idarelere örnek olmak üzere, Ankara, İstanbul, Sivas,
Erzurum ve Diyarbakır gibi büyük illerde direkt Bakanlığa bağlı “Numune Hastaneleri” açılmıştır. 1928’de 1219
Sayılı “Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun” çıkarılarak sağlık personelinin yetki ve
sorumlulukları belirlenmiş ve hizmet disiplin altına alınmıştır. 1930’da, sağlık hizmetlerinin anayasası niteliğinde
olan 1593 Sayılı “Umumi Hıfzıssıhha Kanunu” çıkarılmış ve böylece, sağlık hizmetlerinde alt politikaların ya da
uygulamaların esasları belirlenmiştir. 1936’da ise, 3017 Sayılı “Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Teşkilatı ve
Memurin Kanunu” çıkarılmış ve böylece Bakanlık merkez ve taşra örgütünün kuruluşu tamamlanarak, yetki ve
sorumluluklarına açıklık getirilmiştir. Günümüzdeki sağlık hizmetlerinin, hala o dönemde hazırlanan kanunlar
ile yürütülmesi ve bu yasaların, bazı eksiklikler dışında, günümüz gereksinimlerine yanıt vermeye devam etmesi,
bu yasaları hazırlayanların ileri görüşlülüğünü göstermektedir (Akdur, 2006: 29).

Dr. Refik Saydam Dönemi’nde, devlete bağlı sağlık örgüt ve birimlerinin tüm yurda yayılması için büyük
bir emek harcanırken, sağlık insan gücünün nicelik ve nitelik yönünden yeterli olması için bir dizi önleme
başvurulmuştur. Bu itibarla, hekimlerin sayısını artırmak ve kamuda çalışmalarının teşviki için Yatılı Tıp Talebe
Yurtları kurulmuş ve tıp fakültesi mezunlarına mecburi hizmet uygulanmıştır. Tüm sağlık personelinin nakil ve
terfileri Sağlık Bakanlığı emrine alınarak, sağlık personelinin yönetimi tek elde ve merkezde toplanmıştır. Koruyucu

89