Page 75 - Layout 1

tarih çevresi

Osmanlı’dan Günümüze Eczacının Değişen Konumu*

Doç. Dr. Günseli Naymansoy**

Giriş
Eczacılık mesleği, doğrudan insan sağlığıyla ilgili olması nedeniyle geçmişi insanlık tarihi kadar eski
olan, ancak modern kimliğine kavuşma su¨ recinde pek çok açıdan değişikliğe uğramış bir meslektir. Çağdaş
du¨ nyada diğer disiplinlerde olduğu gibi eczacılık mesleğinde de dallanmalar artmış ve eczacılar farklı alanlarda
ihtisas yapan kişiler hâline gelmiştir. Uzun geçmişi sırasında eğitimi, eczane açma ilkeleri, kazanç vergisi
yu¨ ku¨ mlu¨ lu¨ ğu¨ pek çok değişikliğe uğramış olan eczacılık mesleğiyle ilgili değişim, gu¨ ncel kaynakların yanı
sıra, başlangıçta Osmanlı Tu¨ rkçesiyle çıkan bir eczacılık dergisi olan “Tu¨ rk Eczacı Âlemi”ndeki reklam
örneklerinden, Eczacı Pertev Bey ve kazanç vergisiyle ilgili makalelerden yararlanılarak ortaya konulmaya
çalışılacaktır.
Türk Eczacılığında Önemli Tarihler
754: Du¨ nyada ilk kez Bağdat’ta mu¨ stakil eczane açılması (Şehsuvaroğlu, 1970; 253).
1206: Tu¨ rklerin Anadolu’da kurduğu ilk resmi eczanenin, Kılıç Arslan’ın kızı Gevher Nesibe Sultan’ın
vasiyeti u¨ zerine, 1206 yılında Kayseri’de yapılmış olan Gevher Nesibe Sultan Şifahânesinde açılışı (Tekiner,
2005;37).
1802: İsmi saptanamayan ilk eczanenin Beyoğlu’nda açılışı (Şehsuvaroğlu, 1970; 253). 1839: İlk
Eczacılık Okulu olan “Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şâhâne”nin açılması (Baytop, 1995;14).
1844: İlk Kodeksimiz olan “Pharmacopée Militaire Ottoman”ın Dr. Charles Ambroise Bernhard
tarafından yazılması.
1852: İlk Eczacılık Yönetmeliği olan “Nizamname-i Eczacıyan Der Memalik-i Osmaniye”nin
yayınlanması (Yıldırım, 2000)
1861: Eczacılığın, “Beledî İspençiyarlık San’atının İcrasına Dair Nizamname”nin yayınlanması ile bir
meslek olarak yerini alışı.
1867: İlk sivil eczacılık okulu olan “Mekteb-i Tıbbiye-i Mu¨ lkiye-i Şâhâne”nin açılması.
1874: Dr. Hu¨ seyin Sabri Bey’in, 1866 tarihli Fransız Kodeksi’ni Tu¨ rkçeye çevirerek “Du¨ stûr u¨ l- Edviye”
adıyla yayınlaması.

** “Osmanlı Bilim Araştırmaları, Eczacılık Tarihi I, Eczacılar ve Eczaneler, Cilt: XII, Sayı:1, 2010, s.
151-163. Tekrar basımıdır”, gnaymansoy@yahoo.com

73