Page 72 - Layout 1

tarih çevresi

Karşıt (reversed) ilaçbilimi yöntemleri ve yenilikler (innovations): İlaç keşfinin en can alıcı noktası bir
hastalığa yol açan aksaklığın moleküler düzeyde belirlenmesidir. Bunun için aşağıdaki yöntemler
kullanılmaktadır:

• Large scale genomics/proteomics
• Multifaceted computation
• Pharmacogenetics (genomics)
• System pharmacology
Bu bilimsel, teknolojik yöntemlerin yeni ilaç keşfi için nasıl kullanıldığını iki örnek vererek açıklamak
istiyorum:
Kansere karşı ilaç keşfi. Kanserin ilaçla tedavi çalışmaları ikiye ayrılabilir: Birincisi, geleneksel ilaçlar;
Bunları 6--7 gurupta toplayabiliriz: alkilleşici etmenler, antimetabolitler, alkaloitler ve antibiyotikler, yapay
ilaçlar, hormonlar ve steroidler, ve biyolojik etmenler: İnterferon, BCG, G--CSF, GM--CSF.
İkincisi, yeni geliştirilmekte olan yöntemlerdir; Son yıllarda Biotek, Nanotek, Infotek alanlarındaki
gelişmeler kuşkusuz kanser tedavisinde yeni olanaklar getirmiştir. Örneğin bir gurup araştırıcı, kansere karşı
ilaç geliştirilebilecek, hiç bilinmeyen 46 yeni hedef bulmuşlardır (Patel et al. 2013). Bu yöntemleri kullanarak,
Amerika’da 2012 yılında yeni bulunan ve şu sıralarda üzerinde klinik çalışmalar yapılan kanser ilaç sayısı
1000’e yakındır (Pharmaceutical Research and Manufacturers of America, 2012).
Kanser karşıtı ilaçlar söyle özetlenebilir: Monoklonal antikorlar; kinaz inhibitörleri; kanserde kök hücreyi
yok etme girişimleri; NF--kappaB inhibitorleri; hücre intihar yolaklarının tetiklenmesi; damarlanma önleyicileri;
DNA, RNA yada protein aşıları; yeni ilaç gönderme yöntemleri (liposomal, nano-- parçacıklar vb). Bu konularda
büyük ilerlemeler kaydedilmesine karşın, önümüzdeki en büyük bilimsel sorun ise: a) Metastaz (kanser
sıçramasını, yayılımını) önleme yöntemleri ve b) İlaç direncinin kırılmasıdır.
GPCR (G Protein--Coupled Receptors). Bildiğiniz gibi, bugün kullanılmakta olan ilaçların %40’a yakını
bu algaçlara (receptörlere) etki göstermektedir (Stevens et al, 2013).
21. yüzyılda büyük gelişmeler beklenen alanlar şöyle özetlenebilir:
-- Kişişel--tıp (Personalized--medicine),
-- Nano--tıp (Nano--medicine),
-- Yeni biyolojik etmenler (Biologicals, Cytokines, MAbs, GFs),
-- Sağaltıcı/Iyileştirici aşılar (Therapeutic Vaccines)
-- Üçlü işbirliği (Three--way collaboration) (Şekil 3’e bakınız)
Konuşmamda bunların hepsine kısaca değineceğim.

70