Page 24 - Layout 1

tarih çevresi

Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni kurduğu 23 Nisan 1920 tarihinden itibaren, aynı
zamanda, bir ülkenin savaş alanlarında kazandığı başarıyı, bilim ve kültür alanında ortaya koyacağı başarılarla
taçlandırmadığı sürece, varlığını uzun yıllar korumasının olanaklı olmadığı gerçeğinden hareketle, bir yandan
yeni siyasal yapıyı biçimlemeye çalışırken, bir taraftan da bilim ve kültür alanında dayanılması gereken
temellerin neler olması gerektiği konusunda da çalışmayı ihmal etmemiştir.

Batı’nın gelişmişliğinin altında yatan temel motivasyonun bilim ve bilime dayalı aktiviteler olduğunu çok iyi
fark etmiş olan Atatürk, bu gerçekliği tüm halka anlatabilmek için ünlü “Hayatta en hakiki yol gösterici ilimdir,
fendir.” sözünü söylemek gereksinimini duymuştur. Bu söz aslında Cumhuriyet’in dayandırılacağı esasları da
özetleyen bir belirlemedir. İçinde bulunulan çağın ve getirdiği yaşam biçiminin bilimsel bilgiye dayandığını
ve gerçek gücün bu bilgi olduğunu her fırsatta vurgulayan Atatürk, “Türk milletinin yürümekte olduğu ilerleme
ve medeniyet yolunda, elinde ve kafasında tuttuğu meşale müspet ilimdir” diyerek Cumhuriyet’in ilanından
sonra, bu düşüncelerini uygulamaya geçirecek kurum ve kuruluşların hızla kurulmasına yönelmiştir.

Bu bağlamda Cumhuriyet döneminde astronomi; hem kurumsal hedeflere ulamış (üniversitelerde bölümler;
gözlemevleri), hem de yapılmış olan gerek yurtiçi gerekse yurtdışındaki çalışmalarla ülkemize ve tüm insanlığa
katkı sağlamıştır.

Atatürk havacılığa çok büyük önem vermiştir. Onun “İstikbâlin göklerdedir” sözü bu anlamda önemlidir ve
yaşamı boyunca da Türk havacılığını geliştirilmesi için çaba göstermiştir. 16 Şubat 1925’te Tayyare Cemiyeti’ni
bu günkü adıyla Türk Hava Kurumu’nu kurarak, sivil ve askeri havacılık kültürünün ülkeye yayılmasını ve
gençlerin havacılık mesleğini öğrenebilmesini sağlamıştır. Belki henüz uzaya çıkmıyoruz ama son dönemde
Türk uyduları yapılan uzay projeleri bu konuda önemli gelişmelerdir.

2000’li yıllarda astronomi alanında astronomlarımız birçok önemli başarılara imza atmışlardır. Bunlardan bazılar
şunlardır:

2007’den beri yürütülen Gezegen Araştırma Programı kapsamında, Türk gökbilimcilerinin ilk ötegezegen keşfi
2017’de gerçekleşti. Ankara Üniversitesi, Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nden Doç. Dr. Mesut Yılmaz
başkanlığındaki ekip, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nde 1,5 metrelik teleskobu kullanarak önemli bir başarıya
imza attı. Astronomi literatürünün saygın yayınlarından “Astronomy & Astrophysics”te yer alan bu keşif, daha
sonra birçok gazete ve internet sitesinde yayınlandı.

2019 yılında Türk Astronomi Derneği Başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük, Türkiye’nin “WASP-52” kodlu
yıldızına “Anadolu”, yörüngesindeki “WASP-52-B” kodlu ötegezegene ise “Göktürk” isminin verildiğini
açıkladı.

23