Page 47 - Layout 1

tarih çevresi
otlarla vücudun ovulması yapılması gerekenlerdendir. Bu çeşit sarılığa tavsiye edilen bir başka tedavi şekli
eşek turpu denilen bayır turpunun sıkılarak çıkan suyunun buruna damlatılmasıdır. Bayır turpunun sıcak niteliği
ile bu hastalığı tedavi etmesi amaçlanır. Yukarda anlatılan peynir suyu burada da tavsiye edilir. Hazırlanan
peynir suyuna hekim hastanın durumuna göre bazı otlar ilave eder. Çiğdem çiçeği(crocus cansellatus) in
yenmesi de bu hastalığa iyi geldiği özellikle vurgulanır. Hıyarşenber denilen sıcak ülke bitkisinin meyveleri
(Cassia fistula) de safrayı ve balgamı gövdeden sürüp çıkarması esas alınarak tavsiye edilir. Etkisi övülen
bir diğer bitki Arapça kâkünec olarak bilinen Türkçede güvey feneri olarak adlandırılan (phsalis alkekengi)
bitkisinin yaprağının ilaç olarak kullanılmasıdır. Güvey feneri özelliği sıcak ve kuru nitelikte olduğu için bu
hastalıkta faydalı olduğu yazılır. Böyle hastaların yemesi gereken Sülün kuşunun eti ve yaşlı keçi eti özellikle
tavsiye edilir. Ağrılı sarılık hastalığında özellikle tavsiye edilen bir ilaç ta bir çeşit balık çorbasıdır. Karaciğer
hastalıklarında yenilmesi tavsiye edilen bu balık, taşlı yerlerde yaşayan tatlı su balıklarıdır. özellikle küçük
olanlar seçilerek sirke ile pişirilerek balık çorbası yapılır bu sarılıklı kişiye çok iyi gelen bir yemektir. Osmanlı
hekimleri bu “hoş taam”ı özellikle öngörürler. Bu yemekten sonra hastaya sirkencübin içirilmesi istenir. Böylece
istenen etki arttırılmış olur.

Sonuç
Osmanlı hekimleri bir hastalığı ve ilacını yazarken dikkat ettikleri şeyler o zamanki tıp bilgisine uygun
olması , tecrübe edilmiş ve faydası denenmiş olmasıdır. Tıp kitapları bu konuya dikkat çeken cümlelerle doludur.
İlaç olarak kullanılan bitkileri çok iyi tanırlar , bitkilerin Arapça, Farsça ve Türkçe karşılıklarını çok iyi bilirler
ve istedikleri zaman istedikleri terimi kullanırlardı. Karaciğer hastalığı için yazılan yukarıdaki bilgiler ve
tedaviler genellikle tıp kitaplarında aynıdır. Zaman zaman o hekim bunların dışındaki deneyimini de bunlara
belirterek ilave eder. Hekimler özellikle ilacın veriliş şekline ve dozuna çok önem verirler. Amaçları tektir ;
hastaya daha faydalı olmak.

45